پست ایران ۱۳۵۱
فيشر پيروز شد، اما اين موفقيت از نوع پيروزي روشنايي بر تاريكي نيست كه تا دنيا، دنياست ادامه داشته باشد.
پيروزي فيشر در قلمرو انديشه به تنهايي و فارغ از برداشت‌هاي تبليغاتي در خور تحسين است اما دريغ و افسوس كه شطرنج با همة حرمت و درخشندگي معنوي، در دام تبليغات اسير شد و قهرمانان شطرنج كه قهرمانان انديشه هستند، آلودة نيرنگ‌هاي تبليغاتي و توصيه‌ها و دستورات آژانس‌هاي مربوطه شدند.
فيشر كه در دنياي انديشه وسعت نظر دارد و به همين علت به ورزش فكري پرداخته است، اسير ظواهر فريب دهندة تبليغات شد و به مرز خودفريبي كه آغاز خودفروشي است رسيد.
فيشر پس از پيروزي، دچار خلاف‌انديشي شد و مانند محمدعلي كلي قهرماني كه فقط به قدرت بازو و رقص پا مي‌باليد فرياد برآورد كه: «من هميشه قهرمان خواهم ماند».
بدين ترتيب فيشر در لباس گلادياتورهاي رومي ظاهر شد و مرز بين مبارزة فكري و مبارزة جسمي را نشناخت.
مبارزة فيشر و اسپاسكي در چند هفتة گذشته وقايع روز را تحت‌الشعاع قرار داده بود، به‌خصوص كه فيشر بنا به توصيه‌هاي رهبران و مسئولان امور تبليغاتي خود مانند محمد كلي رفتار مي‌كرد. البته انتقاد از روش و روحية گلادياتوري فيشر در عرصة بازي‌هاي فكري، به آن معني نيست كه بر اسپاسكي شكست خورده دل بسوزانيم چون اهل مبارزه به دلسوزي و شفقت، نيازي ندارد، اما بايد اين نكته را يادآور شويم كه فيشر مسابقه را برد اما شخصيت انساني و اعتبار فكري را باخت.
به عبارت بهتر فيشر در اثر وسوسه‌هاي فريب دهندة آژانس‌هاي تبليغاتي، چنان رفتار كرد كه به هيچ عنوان، با روحية پرتوان و بي‌نياز از عربده‌جويي يك قهرمان شطرنج مناسب نبود.
متأسفانه در عرصة اين مبارزه، ابناي بشر از يك دل‌خوشي اصيل ديگر محروم شدند، شطرنج هم آلودة سياست شد و لذت‌هاي فكري حاصله از پيكار شطرنج، وضعي مشابه فوتبال و بوكس پيدا كرد و در نتيجه قهرمان جهاني شطرنج همان كلمات و جملاتي را گفت كه قبلاً قهرمان پر مدعاي بوكس جهان اظهار داشته بود!
با اين ترتيب مي‌توان گفت كه روح محمدعلي كلي در قالب فيشر دميده شده و اين هر دو كه قربانيان تبليغات هستند و بازو و انديشه نيرومند خود را در اختيار آژانس‌هاي تبليغاتي گذاشته‌اند، نابخردانه فرياد كشيده‌اند: «من هميشه قهرمان خواهم بود»
آن‌ها در اين شرايط، غافل شده‌اند كه فاصله «قهرمان بودن» و «قهرمان نبودن» چندان نيست و فيشر در جهان انديشه در همان راهي گام نهاد و پيش رفت كه محمدعلي كلي قبلاً در عالم زور بازو پيموده است زيرا آژانس‌هاي تبليغاتي در هر دوره از زمان بر اساس اوضاعِ روز و به خاطر منافع غير انساني و مالي خود، قهرمانان تازه‌اي را به جهانيان تحويل مي‌دهند!